از این جهت بیداری صبحگاهی برای نماز خود به تنهایی می‏تواند یک عامل مهم بدون عارضه در پیشگیری از افسردگی مطرح باشد که بر تمام روشهای درمانی دارویی و غیر دارویی ارجح است، چرا که پیشگیری بر درمان مقدم است.

پیشگیری از افسردگی با نماز صبح
افسردگی (Depression) حالتی احساسی است که مشخصه‏اش اندوه، بی‏احساسی(apathy)، بدبینی (Pessimism)و احساس تنهایی است.

این بیماری که امروزه از شیوع بالایی در میان مراجعه کنندگان به کلینیک‏های روانپزشکی برخوردار است، دارای تظاهرات متنوع و زیادی بوده که از مهمترین آنها می‏توان به اختلالات خواب اشاره نمود.

 تحقیقات نشان می‏دهد 75 درصد از بیماران افسرده مشکلی در خواب (چه به صورت بی خوابی و چه پرخوابی) دارند و همچنین علایم این بیماران در هنگام صبح تشدید می‏شود.

نکته جالب و قابل توجه و مورد بحث ما این است که در این بیماران چگالی REM (حرکت سریع چشم) در نیمه اول خواب و همچنین کل زمان REM افزایش یافته و فاصله میان به خواب رفتن تا شروع اولین دوره REM یعنی (REM-latency) کم شده و مرحله 4 خواب نیز کاهش می‏یابد.

1 پس به عبارت ساده‏تر می‏توان گفت، افراد افسرده زمان بیشتری را در مرحله خواب REM به سر می‏برند.

یعنی به میزان بیشتری نسبت به سایرین خواب می‏بینند.
حال ببینیم، این موضوع چه ارتباطی با نماز صبح دارد، یعنی نماز صبح چه اثر درمانی می‏تواند در این بیماران داشته باشد؟
به طور متوسط 20ـ15 دقیقه طول می‏کشد تا یک فرد معمولی به خواب رود.

پس در عرض45 دقیقه وارد مراحل 3و4 خواب شده که این مراحل عمیقترین مراحل خواب‏اند.

یعنی بیشترین تحریک برای بیدار کردن فرد در این مراحل لازم است.

حدود 45 دقیقه پس از مرحله4 است که نخستین دوره حرکات سریع چشم (REM) فرا می‏رسید.

هر چه از شب می‏گذرد، دوره‏های REM طولانی‏تر و مراحل 3و4 کوتاه‏تر می‏شود.

 بنابراین در اواخر شب، خواب شخص سبک‏تر شده و روءیای بیشتری می‏بیند(یعنی خواب REMاش بیشتر می‏شود.)

 پس قسمت اعظم خوابREM در ساعات نزدیک صبح بوقوع می‏پیوندد.

 و از طرفی دیدیم که یکی از مشکلات مهم بیماران افسرده، افزایش یافتن طول خواب REM و خواب دیدن زیاد است.

 از این جهت یک مبنای مهم در تولید داروهای ضد افسردگی ایجاد داروهایی است که کاهش دهنده مرحلهREM خواب باشند (از جمله داروهای ضد افسردگی سه حلقه‏ای).
علاوه بر این یک روش درمانی جدید برای بیماران افسرده، بیدار نگه داشتن آن‏ها برای کاهش میزان REM است، که بهترین شکل آن نماز صبح است.

 2 زمان نماز صبح که مورد تأکید قرآن و همچنین بسیاری از روایات بوده، سبب کاهش قابل توجه میزان خوابREM در اشخاص می‏شود. زیرا شخص نمازگزار که خود را ملزم به اقامه نماز صبح می‏داند و باید صبح گاه بیدار شود، پس در حقیقت جلوی ورود به مرحله قابل توجهی از REM را می‏گیرد.

از این جهت بیداری صبحگاهی برای نماز خود به تنهایی می‏تواند یک عامل مهم بدون عارضه در پیشگیری از افسردگی مطرح باشد که بر تمام روشهای درمانی دارویی و غیر دارویی ارجح است، چرا که پیشگیری بر درمان مقدم است.
لازم به ذکر است آثار روحی و روانی ایمان به خدا و اقامه نماز بسیار زیاد است و نکات علمی بسیار شگرفی در اسرار سحر که مورد تأکید فراوان اسلام نیز بوده، نهفته است که انسان با دانستن آنها از تمام وجود زمزمه می‏کند؛
اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل قرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا3
نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکی شب برپا دار و (نیز) نماز صبح را، زیرا نماز صبح همواره (مقرون با) حضور (فرشتگان) است.

پاورقیها:
1. روانپزشکی بالینی کاپلان، ترجمه دکتر مرسده سمیعی و دکتر حسن رفیعی، ص152.
2. 40 نکته پزشکی پیرامون نماز، دکتر مجید ملک محمدی، ص3.
3. الاسراء(17):78.
منبع: سایت منتظر